* ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਂਤ / 98148-26100
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣ 'ਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਵੀ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਵਜੂਦ ਜਿਉਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਬਕ ਰਹੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕ ਖੁਦ ਨੂੰ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ, ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਗਰਦਾਨਦੇ ਹਾਂ।
ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ, ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਬਾਬੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸ਼ੁਸੋਭਿਤ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਗੁਰੂ
ਦੀ ਬਾਣੀ ਨਿੱਤਨੇਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਗੁਰਪੁਰਬ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਭਾਤ ਫੇਰੀਆਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਸਜਦੇ ਹਨ।
ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਹਰੇਕ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਆਲ ਉਠਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਰਾਹ 'ਤੇ ਰੱਤੀ ਭਰ ਵੀ ਤੁਰ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਕੀ ਸਾਡੇ ਸਭ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵੱਲੋੰ ਪਾਏ ਪੂਰਣੇ ਕਿਧਰੇ ਝਲਕਦੇ ਹਨ। ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜੇ ਮੌਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਠਾਰ੍ਹ ਰਹੇ ਹਾਂ?
ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ, ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੱਗੇ, ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਲੱਗੇ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ 'ਜੁਗਾੜੀ' ਲੱਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਧਰਮ ਜੁਗਾੜ ਅਤੇ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਰਤਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਕਦੇ ਨਹੀਂ। ਨਾ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ, ਨਾ ਬਾਬੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਅਤੇ ਨਾ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਦੇ ਅਸਲ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਸਿਰਫ਼ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।
ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵੀ ਨਿਰਾ ਵਪਾਰ ਹਨ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਮਰਿਆਦਾ ਵੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ 'ਸੱਚੇ ਸੌਦੇ' ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਉਹ ਸੌਦਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਚ, ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਸਾਂਝ ਦਾ ਨਫ਼ਾ ਸੀ, ਜੋ ਤੇਰਾਂ-ਤੇਰਾਂ' ਕਹਿ ਕੇ ਮੁਫ਼ਤ ਤੋਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਦੁਖਾਂਤ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਗੁਰੂਘਰਾਂ ਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਮਲ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ਼ ਉਚਾਰਨ ਬਚਿਆ ਹੈ। ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੱਥ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੁਫ਼ਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਫੈਲਦੇ ਹਨ।
ਅਕਸਰ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਲਿਹਾਜ਼ਦਾਰੀ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਉਸ ਪਵਿੱਤਰ ਰੂਹ ਨਾਲ ਕਿਹਡ਼ੇ ਪੱਖੋਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਚਾਰ ਉਦਾਸੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਵਿਚ ਗ੍ਰਸੀ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮਿੱਠੇ-ਕੌੜੇ ਤਜ਼ੁਰਬੇ ਕੀਤੇ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਦਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਫ਼ਿਜ਼ੂਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਤ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਵੱਲ ਮੋੜਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ 18-20 ਸਾਲ ਖੁਦ ਹੱਥੀਂ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੰਦੇਸ਼ ਛੱਡਿਆ 'ਕਿਰਤ ਕਰੋ, ਨਾਮ ਜਪੋ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕੋ।' ਜੇਕਰ ਨਵੇਂ ਮੁਹਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਾਅਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਤਾਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿਰੋਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਦੀ ਹੱਕ-ਸੱਚ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਝਲਕਦੀ ਹੈ।
ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰਿਕ 'ਮਾਈ-ਬਾਪ' ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣਾ-ਬਾਣਾ ਹਰ ਬੰਦੇ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਹੌਲਾ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵੱਲ ਲਿਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਰੰਗੀਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਥਾਲ ਤਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਰੂਹ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਲਿਕ ਭਾਗੋ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਦੇ ਰਾਹ ਸੁਵੱਲੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਬਿਜਲੀ, ਮੁਫ਼ਤ ਰਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਲੁਭਾਉਣੀਆਂ ਮੁਫ਼ਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਪੱਖੋਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਤੋਂ ਸਿਆਸੀ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕੰਜੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਖੇਤੀ ਕਰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਹੁਣ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਲੋਪ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਤੋਂ ਅਗਾਹ ਟੱਪ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਟੈਕਸ ਮੁਨਾਫ਼ੇਦਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਸੀ-ਸੱਤਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਤੇ ਖਾਦ ਸਮਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਜਾਲ ਅਜਿਹਾ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ ਨਾਲ 22 ਮਾਸੂਮ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਉਸ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਰਸਾਇਣ ‘ਪ੍ਰੋਪਾਈਲੀਨ ਗਲਾਇਕੋਲ’ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਲਤੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਦੇ ਸੱਚੇ ਰੋਟੀ ਰਾਹੀਂ ਜੀਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋ ਵਾਲੀ ਦੌਲਤ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ:
'ਕੂੜੁ ਕਮਾਇ ਕਪੜਾ ਪਾਏ, ਤਿਨਾ ਭੀ ਅੰਦਰਿ ਕੂੜੁ ਸਮਾਏ।'
ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਂਤ ਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ 'ਢਿੱਡ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਦੀ ਭੁੱਖ ਚੰਗੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮਿਟ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਦੀ ਭੁੱਖ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਟਦੀ।' ਇਹੀ ਸੱਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੇ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ 'ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ, ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਸਾਂਝ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਸਲ ਗਹਿਣਾ ਹੈ।'
ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ 25-50 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪਟਿਆਂ ‘ਤੇ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਦੇ ਮੁਦਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਜ਼ਬਰੀ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਲੈ ਕੇ ਕਿਰਤ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖੋਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋਆਂ ਦੀ 'ਵੰਸ਼ ਬੇਲ' ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹੀ ਹਾਲਾਤ ਵੇਖ ਕੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ: “ਕੂੜੁ ਰਾਜਾ ਕੂੜੁ ਪਰਜਾ, ਕੂੜੁ ਸਭ ਸੰਸਾਰ।”
ਅਕਸਰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਈ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਖੁਦ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਜਿਹਾ ਨਿਮਾਣਾ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਰਾਜਭਾਗ ਜਾਂ ਅਹੁਦੇ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋ ਦੀ ਆਤਮਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਮਝ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਆਰਥਿਕ ਘਾਟਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਜ਼ਾਮੀਨਾਂ ਗਹਿਣੇ ਅਤੇ ਵੇਚ ਰਹੀਆਂ ਨੇ। ਆਖਰ ਅਸੀਂ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਕੀ ਕੀ ਵੇਚਾਂਗੇ-ਵੱਟਾਂਗੇ। ਕੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਜੀਵਨ ਮੁੱਕ ਰਿਹਾ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵੇਚਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਪਈ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਮੌਕੇ ਫੋਕੀ ਵਿਖਾਵੇਬਾਜ਼ੀ ਤੋੰ ਅਗਾਂਹ ਵੱਧ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਦੇਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਰਤ ਦੇ ਰਾਹ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਰਤ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਟੈਕਸ ਆਮਦਨ ਵਧੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ 'ਵੰਸ਼ਜ' ਕਿਰਤੀ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਫਲਸਫੇ 'ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵਸਦੇ ਰਹਿਣ।
------
